ẢNH HƯỞNG  CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

ĐẾN SẢN XUẤT LÚA GẠO VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

                                                                             TS. Nguyễn Văn Toàn

                                                                             TS. Nguyễn Võ Linh

                                  Viện Nghiên cứu Quy hoạch Nông nghiệp, Nông thôn

     Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) gồm 12 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc Trung ương có tổng diện tích đất trồng  lúa 1.809.430 ha, chiếm gần 50% diện tích đất trồng lúa của cả nước, hàng năm  đóng góp 56% sản lượng lương thực của cả nước. Do vậy sản xuất lúa của của vùng này có vai trò đặc biệt quan trọng đối với vấn đề an ninh lương  thực quốc gia. Tuy nhiên sản xuất lương thực tại vùng này cũng đang chịu tác động rất lớn của biến đổi khí hậu và là một trong những vùng chịu tác động lớn nhất của BĐKH  do nước biến dâng, do EL Nino gây khô hạn và La Nina gây úng ngập.. dẫn đến thu hẹp diện tích đất trồng lúa, thu hẹp diện tích gieo trồng và làm mất sản lượng lúa gạo với  xu hướng ngày một gia tăng theo các kịch bản biến đổi khí hậu đã được công bố năm 2012. Dưới đây xin đề cập đến những tác động của BĐKH đến sản xuất lúa gạo và những giải pháp chính cần áp dụng nhằm giảm thiểu tác động của BĐKH đến sản xuất lua sgaoj ở ĐBSCL. 

1.Tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa và khả năng cung ứng luwong thực của đồng bằng sông Cửu Long

         Theo kịch bản biến đổi khí hậu đến năm 2020, nước biển dâng 12 cm thì diện tích đất trồng  lúa bị ảnh hưởng khoảng 555.728 ha, chiếm 28,84% tổng diện tích đất lúa của vùng. Diện tích gieo trồng lúa mất 574,71 nghìn ha và sản lượng lúa giảm 3,11 triệu tấn . Theo  kịch bản năm 2030, nước biển dâng 17 cm,  diện tích đất lúa bị ảnh hưởng khoảng  640.402ha,  chiếm 33,23% tổng diện tích đất lúa toàn vùng, tăng 0,15 lần so với kịch bản BĐKH năm 2020. Theo đó  diện tích gieo trồng lúa bị mất 690,74ha, tương ứng sản lượng luá bị  mất 3,71 triệu tấn. Theo Kịch bản BĐKH đến năm 2100 thì diện tích đất lúa bị ảnh hưởng do BĐKH là 1.768.343ha, chiếm 91,77% tổng diện tích đất lúa toàn vùng, tăng 1,76lần so với kịch bản BĐKH năm 2030, tăng 2,18 lần so với năm 2020, Theo đó diện tích gieo trồng lúa  bị mất 2,21 triệu ha và sản lượng lúa mất tương  ứng 55,57% tổng sản lượng lúa của vùng. Diện tích đất canh tác  lúa bị ảnh hưởng nhiều nhất là các tỉnh vùng trọng điểm lúa gạo thuộc vùng Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên như: Kiên Giang Long An,  An Giang, Đồng Tháp. Các tỉnh mất sản lượng lúa nhiều nhất là Kiên Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh… Nguyên nhân gây tình trạng mất sản lượng lúa là do  ngập lũ nước ngọt gây ra mất sản lượng nhiều nhất vì đây vốn là đặc thù của ĐBSCL, sau đó là do nước biển dâng, xâm nhập  mặn.

           Do  tác động của biến đổi khí hậu đến mất đất canh tác lúa, mất diện tích gieo trồng và mất sản lượng lưá gạo nên theo tính toán sẽ là làm thay đổi khả năng cung ứng lương thực của vùng từ nay đến năm 2100  theo 2 phương án:

Phương án 1 chưa  có sự can thiệp của các gải pháp ứng phó BĐKH:  Theo phương án này thì khả năng cung ứng lương thực theo các kịch bản tương ứng đến năm 2020 của vùng ĐBSCL là  18,47 triệu tấn lúa, năm 2030 là  17,88 triệu tấn; năm 2100 còn khoảng 9,59 triệu tấn. Phương án này đảm bảo cung ứng cho ANLT nội vùng; đảm bảo cung ứng lương thực cho quốc gia đến năm 2020, 2030 và không còn khả năng cung ứng cho quốc gia vào năm 2100 và cũng đồng nghĩa với  không còn khả năng cung ứng cho xuất khẩu gạo.

 Phương án 2 có các giải pháp ứng phó với BĐKH. Theo phương án này khả năng cung ứng lương thực của vùng đến  năm 2020 là  24,68 triệu tấn, năm 2030 là  26,21 triệu tấn; năm 2100 là  23,58 triệu tấn. Phương án này đảm bảo ANLT cho nội vùng, cho quốc gia và đảm bảo được khả năng cung ứng cho xuất khẩu gạo tương ứng đến năm 2020, 6,5 tấn; 2030 là 6,0 tấn, 2100 là  3,8 tấn.

 2. Một số giải pháp  thích ứng giảm thiểu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với sản xuất lúa ở đồng bằng sông Cửu Long   

 Do tầm quan trọng đặc biệt của sản xuất luá gạo  ở đồng bằng sông Cửu Long  đối với việc  đảm bảo an ninh lương thực quốc gia nên để giảm thiểu ít nhất do tác động của BĐKH,  nhà nước cần tập trung vào 2 nhóm giải pháp chính sau đây:

Một là nhóm  giải pháp công trình: Đầu tư xây dựng các công trình thuỷ lợi trước tiên là phải hoàn thiện hệ thống đê biển, xây dựng hệ thống kiểm soát lũ, hệ thống công trình cấp nước và ngăn mặn, hệ thống kênh mương nội đồng... Hệ thống công trình được bố trí theo từng tiểu vùng sinh thái: Vùng Tả Sông Tiền (Đồng Tháp Mười và Đông Vàm Cỏ Đông); vùng sông Tiền và sông Hậu; vùng Tứ Giác Long Xuyên; vùng Bán đảo Cà Mau.

Hai là nhóm giải pháp phi công trình:  quy hoạch trồng rừng phòng hộ ngập mặn ven biển, bao gồm ứng dụng công nghệ trồng rừng mới, nâng cao chất lượng rừng, bảo vệ rừng ngập mặn. Trong sản xuất lúa cần ưu tiên  giải pháp giống theo hướng chọn lựa, lai tạo các giống lúa  thích hợp với các nhân tố biến đổi khí hậu như: giống lúa chịu mặn, giống lúa chịu hạn, giống lúa có khả năng chịu ngập dài. Đồng thời cần có giải pháp chuyển đổi cơ cấu mùa vụ né tránh thiên tai đối với loại hình đất đai tại các tiểu vùng sinh thái. Ngoài ra còn các giải pháp khác như: tổ chức quản lý, khoa học công nghệ, huy động nguồn lực, tài chính...

RIARP.VN